wzdłuż i wszerz
niedziela
...robiliśmy porządki w zebranych materiałach.
Kto lubi przygotowywać transkrypcje? ;)
z dzienników terenowych
***
Nie wiedziałyśmy, że odręczne spisywanie rozmów jest takie trudne. To trochę jak wykład, choć trudno było nadążyć ze spisywaniem informacji. Ciężko skupić się na rozmowie i jednocześnie prowadzić skrupulatne notatki – poza tym, trzeba przecież patrzeć na rozmówcę, a nie w kartkę. Ciągle nam się wydaje, że „wszystko” jest ważne, dlatego warto „walczyć” o nagrania. Musimy popracować nad tym, jak oswoić ludzi z dyktafonem.
***
Pierwsze zetknięcie z formularzami, opisami, chyba wszystkich rozbolała głowa. Śniadanie, pakowanie i ruszamy. Ledwo bo ledwo, ale wszyscy zdążyliśmy na PKS-a i do roboty. Odwiedziłyśmy ponownie naszą pierwszą wieś Wiercicę. Ludzie mijani na drodze mówili nam „dzień dobry”, już nie byłyśmy dla nich obce, co dodawało otuchy. Zebrałyśmy brakujące materiały, dowiedziałyśmy się paru nowych rzeczy i z radością ruszyłyśmy do kolejnej wsi z nadzieją na nowe inspirujące opowieści.
***
Zgodnie z legendami, krążącymi po okolicy, przy każdej z kapliczek straszy, o czym mogłyśmy przekonać się na własnej skórze. Panowie opowiadali nam, że przy jednej z nich stawały konie, ponieważ te zwierzęta wyczuwają duchy. Gdy wracałyśmy w stronę Przyrowa, dokładnie przy tej kapliczce zgasł nam samochód i nie chciał ruszyć. Ten dzień nauczył nas, że rozmówcy mówią prawdę...
***
Mimo że jesteśmy tu zaledwie dwa dni, badany przez nas Sieraków stał się dziwnie bliski. Droga i stojące wzdłuż niej domy wydają się bardzo swojskie i powoli zaczynamy rozumieć, co miał na myśli Malinowski pisząc o „jego" Triobrandczykach – oto nasi Sierakowianie. Im więcej rozmawiamy z mieszkańcami tego terenu, tym bardziej zbliżamy się do zrozumienia ich problemów, tego jak postrzegają świat, jakie są ich potrzeby, a jakie obawy.
***
(...) przed nami jeszcze wiele pracy, mnóstwo nieprzespanych nocy spędzonych nad transkrypcjami i dziesiątki (albo i setki!) zamykanych przed nosem drzwi. Nie zamierzamy się jednak poddawać, bo nic nie zastąpi radości, którą poczułyśmy pierwszego dnia, gdy po tylu nieudanych próbach nawiązania kontaktu wreszcie odnalazłyśmy naszego pierwszego rozmówcę.
Trochę smutno było nam opuszczać Sieraków; to był nasz ostatni dzień badań w tej wsi i miałyśmy świadomość, że nie szybko ponownie się tu pojawimy. Wszyscy zdążyli nas już poznać, przestali traktować jak akwizytorów czy szpiegów. W porównaniu do pierwszego dnia, zupełnie inaczej odbierałyśmy tę wieś. Mijałyśmy domy znając co poniektórych mieszkańców – dom pani radnej, letnicy, dom najstarszego mieszkańca wsi, pani Frukacz z lokalnego kabaretu, Kapralowie, którzy obiecali nam słoiczek grzybów, jeśli zawitamy do nich jesienią. Zdałam sobie sprawę (Anna), że znam mieszkańców Sierakowa lepiej niż moich sąsiadów, z którymi dzielę klatkę schodową od ponad dziesięciu lat!
w terenie
Czas nadrobić zaległości w raportowaniu.
Od 19 do 28 kwietnia prowadzimy razem ze studentami etnologii badania etnograficzne w gminie Przyrów. Jesteśmy podzieleni na siedem obszarów badawczych i pięć tandemów. W tym sezonie koordynatorkami terenowych działań są prof. dr hab. Ewa Karpińska i dr Aleksandra Krupa-Ławrynowicz.
Za nami pierwszy intensywny dzień wypełniony rozmowami z mieszkańcami i opracowywaniem materiałów. Dużo emocji! :)
zima w natarciu
w gminie Przyrów
o archeologii na Jurze w Łodzi
niebawem w gm. Przyrów
Wróciliśmy z krótkiego objazdu (2 marca) po gminie Przyrów. Spotkaliśmy się z sekretarz gminy – Elżbietą Deską, dokonaliśmy rozpoznania terenu, przygotowaliśmy bazę noclegową oraz dopracowaliśmy szczegóły naszych najbliższych działań badawczych.
Już niedługo, bo w drugiej połowie kwietnia, rozpoczynamy przyrowski sezon badań etnograficznych.
PAP o naszych badaniach
konferencja
Z radością przekazujemy zaproszenie i gorąco rekomendujemy wydarzenie!
Po więcej informacji zapraszamy na stronę internetową:
piszemy
Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Olgierd Ławrynowicz, Michal Rak, Mstowské stodoly – příběh jedné obce. „KUDĚJ. Časopis pro kulturní dějiny”, nr 1-2, s. 138-155.
Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Odtwarzanie/konstruowanie miejsca. Pałac w Nakle (woj. śląskie, pow. częstochowski), [w:] Pałac i willa. Ponowoczesne przygody idei i formy. Red. K. Schatt-Babińska, S. Latocha, M. Kępiński. Łódź, s. 123-135.
Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Mateusz Sosnowski, Historia niepełna dworu w Wancerzowie. Elementy i rezultaty diagnozy etnograficznej, [w:] Dwór. Ponowoczesne przygody idei i formy. Red. S. Latocha, P. Cichoń, Łódź, s. 95-107.
wieś jurajska na fotografii
Przekazujemy zaproszenie i polecamy wystawę fotografii organizowaną przez Łódzki Dom Kultury
WIEŚ JURAJSKA
KRZYSZTOF PIERZGALSKI
2-25 lutego 2017
(wernisaż 2 lutego 2017, godz. 17.00)
Galeria Nowa, Łódzki Dom Kultury (ul. Traugutta 18)
Nie możemy się doczekać - wszystko wskazuje na to, że w obiektywie znalazły się „nasze" badawcze tereny :).
Krzysztof Pierzgalski przez ostatnie 12 lat dokumentował realia wsi polskiej na Wyżynie Częstochowskiej. W 2016 r. postanowił podsumować swoją dotychczasową pracę wystawą pt. „Wieś jurajska”. Złożony z 35 fotografii reportaż to etnograficzny zapis życia rolników mieszkających w gminach Janów, Niegowa, Olsztyn i Przyrów. Projekt skupia się na najbardziej tradycyjnym wizerunku wsi, który w coraz szybszym tempie odchodzi do przeszłości. Bohaterami foto-eseju są rolnicy gospodarujący samodzielnie na kilku - kilkunastu hektarach, silnie przywiązani do ziemi i pracy na roli. Cykl zawiera zarówno obrazy codziennych czynności gospodarskich, prac polowych, jak i chwile odpoczynku, posiłków, świętowania i wyrażania uczuć religijnych. Autor zdołał utrwalić także ostatnich rzemieślników, artystów samouków oraz sceny z tradycyjnych targów wiejskich.
- Zdecydowałem się wykonać materiał w konwencji klasycznego fotoreportażu, bez ingerencji w bieg zdarzeń – mówi fotograf. Chciałem być przezroczysty dla moich bohaterów, dlatego starałem się jak najwięcej z nimi obcować. Podczas żniw w 2006 r. zamieszkałem w Trzebniowie, aby w ciągu miesiąca wniknąć w lokalną społeczność. Wiele zastanych sytuacji było ulotnych i dynamicznych, dlatego używałem aparatów małoobrazkowych, dających swobodę i szybkość działania, które jednocześnie nie absorbowały nadmiernie uwagi.
Autor cyklu „Wieś jurajska” urodził się w Kielcach. W dzieciństwie każde wakacje spędzał w rodzinnej wsi matki, w okolicach Sandomierza. Obrazy sadów, łanów zbóż i ludzi pracujących na roli utrwaliły się w jego wyobraźni determinując wrażliwość.
- Lubiłem wieś, odkąd pamiętam. Mimo, że niemal całe życie mieszkałem w mieście, wiejska rzeczywistość nieustannie mnie fascynuje. Przyciąga bezpośrednim związkiem ludzi z przyrodą, krajobrazem i kulturą materialną, którą ukształtowała wielowiekowa, rolnicza tradycja. Na początku XXI w. zdałem sobie sprawę, że zbliżają się istotne zmiany. Na Jurze procesy te miały wkrótce doprowadzić do zupełnego przeobrażenia funkcji i wyglądu wielu miejscowości oraz utraty ich tożsamości regionalnej. Ale nie chciałem dokumentować tego procesu. Pragnąłem utrwalić obraz wsi jako miejsca, w którym małe gospodarstwa rodzinne produkują żywność na sprzedaż i swoje potrzeby. Zatrzymać w kadrze codzienną pracę, obrzędy i charakterystyczne dla regionu długie, drewniano-kamienne domy. Miałem świadomość tego, że nadszedł ostatni moment dziejowy, aby to zrobić.
Gdy po zmianach ustrojowych w Polsce, na początku lat 90. XX w., zlikwidowano PGR-y, gospodarze stracili możliwość zbywania produktów rolnych na istniejących przy nich skupach. W warunkach gospodarki rynkowej nie wszystko udawało się sprzedać, a ceny skupu często drastycznie spadały. Poskutkowało to pogorszeniem sytuacji ekonomicznej wielu rodzin. Wzmógł się exodus osób młodych do miast. Na wsi pozostali starzy. Wiele domostw podupadło z powodu braku funduszy na remonty.
- Kiedy zaczynałem pracę nad tym reportażem w 2004 roku, część gospodarstw chyliło się już ku upadkowi. Starzejący się gospodarze z trudem wiązali przysłowiowy koniec z końcem. Nie było moim zamiarem pokazywać ubóstwo. Jednak skromne warunki życia są immanentną częścią tej rzeczywistości, dlatego bieda, w sposób nieunikniony, pojawia się w kontekście niektórych obrazów. Ale rzeczywistość wymyka się jednoznacznym ocenom. Jeden z rolników, gdy zagadnąłem go o sprawy bytowe, powiedział: - Panie, ja przecież mam wszystko, co potrzebne.
Krzysztof Pierzgalski jest absolwentem Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się fotografią reportażową, dokumentalną i przyrodniczą. W 2005 r. rozpoczął współpracę z magazynem National Geographic Polska, dla którego wykonał kilka fotoesejów poświęconych polskiej przyrodzie. Publikował również w miesięcznikach FOTO, Poznaj Świat, Podróże oraz portalach Twój Przekrój, National Geographic Traveler i brytyjskim Life Force Magazine. Autor wielu wystaw indywidualnych o tematyce podróżniczo-etnograficznej. Laureat konkursów fotograficznych. Interesuje go człowiek w relacji ze środowiskiem naturalnym. W Polsce dokumentował społeczności rolników na Wyżynie Częstochowskiej, Łemków i juhasów beskidzkich. Podczas wypraw trekkingowych – m.in. kultury pasterskie Mongołów, Ewenków, Kirgizów, Indian andyjskich, zwyczaje weselne Hucułów oraz obrzędy we wsiach-twierdzach na Kaukazie.
Portfolio fotografa można obejrzeć pod adresem www.pierzgalski.com
wyróżnienie z Poznania
na konferencji w Łodzi
teksty
Na zdjęciu autorzy podczas wystawy fotografii połączonej z konsultacjami społecznymi Miejsca pamięci i zapomnienia. Na podstawie badań etnograficznych w gminie Mstów (dziedziniec Urzędu Gminy Mstów, 26 czerwca 2015 r.).
w Biskupinie
 |  |
koniec badań terenowych
 |  |  |
 |  |  |
jesień w terenie
cmentarzysko kapliczek
 |  |